Wzór kwitnienia drzew w Europie

Na podstawie obserwacji prowadzonych w projekcie BEAGLE, możemy zaobserwować jak pora kwitnienia drzew zmienia się w różnych miejscach w Europie oraz jakie są różnice dla poszczególnych gatunków. Przeanalizowałem obserwacje dotyczące czterech gatunków: brzozy, kasztanowca, dębu i jarząbu (jarzębiny) - najlepiej reprezentowanych poprzez zebrane dane. Dla każdego z tych czterech gatunków, brałem pod uwagę pierwsze daty zaobserwowania kwitnienia, a także średni wynik wynikający z kolejnych dat obserwacji pojawiania się kwiatów: drugiej, trzeciej i czwartej. Jeśli były tylko trzy lub mniej obserwacji brałem pod uwagę wszystkie daty. Nie ma określonej metody dla tych obliczeń, ale dzięki przyjętemu przeze mnie sposobowi możemy otrzymać średnią „dnia kwitnienia”  a zarazem wykluczyć bardzo wczesne obserwacje, które mogą wyniknąć z jakiś nietypowych uwarunkowań. Przyjąłem że  „pierwszy dzień kwitnienia” będzie liczony od 1 marca. Jeśli więc obserwacja dt. kwitnienia drzewa była zanotowana pod datą np. 4 kwiecień, to przyjmujemy, że jest to 35 dzień kwitnienia: 4 + 31 = 35

Dane z niektórych krajów mogą być potraktowane wspólnie ponieważ daty obserwacji dla tych krajów są bardzo podobne. Ten sposób obliczeń jest też wygodny w przypadku, gdy jest odnotowane są  mniej niż trzy obserwacje. Połączyłem dane z Węgier i Słowacji, Niemiec i Wielkiej Brytanii oraz Norwegii i Szwecji (Tabela 1). Dane z Rumunii, Czech i Rosji są stosunkowo nieliczne (zwykle mniej niż trzy obserwacje), ale porównanie tych danych jest również ciekawe i są one przedstawione w nawiasach.

Tabla 1. “Średni dzień kwitnienia “ dla wyników wczesnych obserwacji przeprowadzonych dla czterech gatunków drzew w 2010. Dane, które bazują na mniejszej liczbie obserwacji niż trzy podane są “italikiem”. Jako „pierwszy dzień kwitnienia” przyjęto 1 marca.

Z analizy danych przedstawionych w tabeli nasuwają się ciekawe wnioski. Spójrzmy na ostatnią kolumnę, która pokazuje dane dt. różnic między pierwszą i ostatnią datą obserwacji  Zarówno dla brzozy jak i jarzębiny różnice w pojawianiu się pierwszych kwiatów to około 1,5 miesiąca, a dla Kasztanowca ta różnica wynosi  prawie dwa miesiące. Stanowi to znaczący kontrast dla danych dt. dębu, gdzie różnica w kwitnieniu to tylko trzy tygodnie. Musimy być świadomi, że dane dla dębu i jarząbu (jarzębiny) z Norwegii I Szwecji bazują na tylko jednej obserwacji ze Szwecji. Tym niemniej dane wskazują na istotną różnicę (w pojawianiu się fenofaz) pomiędzy poszczególnymi gatunkami, a to z kolei nie pozostaje bez wpływu na gatunki zwierząt i roślin, których występowanie i zaspokajanie potrzeb jest bezpośrednio związane z obserwowanymi gatunkami drzew. Wskazuje to również na rolę drzew jako „wskaźników” zmian klimatu.

Średnia dla każdego kraju również pokazuje pewien ciekawy “wzór”. Obserwacje z Węgier-Słowacji, Niemiec – Wielkiej Brytanii i Szwecji- Norwegi pokazują wzrastanie średniej z połd. –wsch. do płn-zach. z różnicą przeciętnie 12,9 i 22,5 dni. Dane z Polski różnią się m. in tym, że średnia dla wyników obserwacji jest wcześniejsza niż w innych krajach. Polska jest dużym krajem i różnice w obserwowanych danych mogą być związane z różnicą uwarunkowań w obrębie kraju. Aby lepiej zanalizować wyniki należałoby bliżej przyjrzeć się różnicą występującym miedzy miejscami obserwacji w obrębie kraju dotyczące. np. wysokości na jakiej były prowadzone obserwacje lub czy obserwacje były prowadzone w centrum miasta.

Późniejsze obserwacje pozwolą nam porównać czy przebieg innych fenofaz przebiega podobnie jak tej dt. kwitnienia.

Dr Michael Gillman

Department of Life Sciences

Open University.