Zmiany w czasie odnotowywania fenofaz drzew w różnych krajach Europy w 2010 r.

Przedstawiamy podsumowanie wyników obserwacji faz fenologicznych drzew prowadzonych w projekcie BEAGLE w 2010r. Przedmiotem analizy były zamiany w czasie odnotowywania poszczególnych obserwacji fenologicznych w krajach Europy z uwzględnieniem kierunków: z północy na południe i ze wschodu na zachód. Jedynie zmiany odnotowywane z północy na południe miały znaczenie statystyczne, co wyrażało się jako średnia liczba dni wcześniejszych lub późniejszych dla pojawiania się poszczególnych fenofaz fenologicznych drzew dla poszczególnych szerokości geograficznych (tabela 1). Najbardziej południowy punkt, w którym zarejestrowano obserwację znajdował się w Rumuni (Cluj) na 44 stopniu szerokości geograficznej, zaś najbardziej wysunięte na północ miejsce obserwacji znajdowało się na 67,6 stopniu szerokości geograficznej w Rosji (region Murmańska).

Pojawianie się pierwszych pąków było odnotowywane znacząco później na północy w przypadku pięciu z sześciu gatunków obserwowanych drzew (tabela 1). Na przykład dla brzozy ta faza fenologiczna była odnotowywana przeciętnie 2.2 dni później dla każdego stopnia szerokości geograficznej posuwając się w kierunku północnym. Tak więc średnia dla różnicy w czasie pojawiania się pierwszych pąków brzozy pomiędzy południowo-centralną Rumunią (45 stopień szerokości geograficznej) a południową Norwegią (60 stopień szerokości geograficznej) wynosi 15 x 2.2 = 33 dni. Podobnie jest w przypadku pojawiania się pierwszych liści u pięciu z sześciu obserwowanych gatunków drzew– ich pojawianie się występuje później o 1.6 do 2.7 dni na każdy stopień szerokości geograficznej w kierunku północnym. Natomiast różnice w pojawianiu się późniejszych fenofaz ogólnie nie są tak ewidentne, a wręcz mają przeciwny charakter – tzn. fenofazy pojawiały się wcześniej w północnych szerokościach geograficznych.

Konsekwencją braku zmian w czasie lub wręcz wcześniejszego pojawiania się na północy Europy fazy fenologicznej „owoce są już dojrzałe” jest fakt, że czas sezonowej wegetacji i produkcji nasion jest tym krótszy im bardziej posuwamy się na północ. To samo dotyczy okresu od pojawiania się pierwszych liści do ich utraty, a tym samym okresu, w którym możliwa jest fotosynteza. Dla przykładu; można obliczyć, że średni czas okresu pomiędzy pojawieniem się pierwszych liści do czasu ich utraty wynosi dla brzozy 134 dni w szerokości geograficznej 65 stopni a 196 dni w szerokości geograficznej 45 stopni. Podobnie ten okres dla jarzębiny wynosi 134 dni na północy (65 stopni szerokości geograficznej) i 185 dni na południu (45 stopni szerokości geograficznej).

Tabela 1. Zmiany w liczbie dni przypadającej na jeden stopień szerokości geograficznej. NS oznacza, że różnica nie jest istotnie (statystycznie) znacząca (Not Significant). Wartości w nawiasach mają tylko marginalnie znaczenie.  

.

Michael Gillman. 22 Luty 2011.

Data ukazania się informacji na stronie 2011-03-15.