Zasady bezpieczeństwa podczas prowadzenia zajęć terenowych.

Jako osoba prowadząca zajęcia jesteś odpowiedzialna/y za ocenienie miejsca prowadzenia zajęć pod względem bezpieczeństwa. Prowadzanie obserwacji drzew jest | zadaniem łatwym – odpowiednie drzewo można znaleźć na terenie otoczenia większości szkół lub w najbliższych okolicach szkoły. Można oczywiście prowadzić obserwacje drzew w miejscach oddalonych od szkoły, ale atrakcyjnych np. z względu na walory przyrodnicze otoczenia czy też z powodu walorów samego obiektu obserwacji.

Przed przystąpieniem do zajęć.

Wybierając drzewo lub drzewa do prowadzenia obserwacji należy zwrócić uwagę na kwestie bezpieczeństwa przy wyborze lokalizacji. Nie decydujmy się na miejsca, gdzie można narazić uczniów i siebie na zagrożenia (brzegi rzek, strome zbocza, sąsiedztwo szlaków komunikacyjnych, ujście ścieków, itp.). Należy też zastanowić się, ile czasu zajmie dotarcie do obiektu/ obiektów obserwacji i czy jest możliwe wykonanie zadania w zaplanowanym czasie uwzględniając możliwości uczniów niepełnosprawnych biorących udział w zajęciach.

Po dokonaniu wstępnego wyboru należy obejrzeć miejsce gdzie rośnie drzewo, aby z wyprzedzeniem zidentyfikować potencjalne zagrożenia oraz zapoznać się z lokalnymi warunkami prowadzenia obserwacji.

Oglądając miejsce należy przede wszystkim zwrócić uwagę na następujące czynniki:

•   Ocenić, czy obwód drzewa przekracza 50 cm na wysokości klatki piersiowej. Jeżeli jest on mniejszy – powinno być bezpiecznie, mimo to unikaj pracy w pobliżu drzewa podczas silnego wiatru lub ekstremalnych warunków pogodowych. W przypadku obwodu powyżej 50 cm, trzeba będzie dokonać wizualnej oceny drzewa.

• Przeprowadzenie wizualnej oceny.
  • Sprawdź czy jakieś gałęzie wiszą luzem.
  • Szukaj objawów choroby. Może na nią wskazywać nieoczekiwana utrata liści, wczesne lub dziwne odbarwienie liści albo owocniki grzybów wyrastające z drzewa. Takie oznaki mogą świadczyć o chorobie. Konieczne jest dalsze badanie lub znalezienie innego drzewa.
  • Unikaj drzew z uszkodzeniami. Sprawdź, czy w pobliżu znajdują się wywrócone drzewa tego samego gatunku (lub coś takiego miało miejsce niedawno).
  • Dowiedz się, czy drzewo było narażone na ekspozycję lub ekstremalne warunki pogodowe. Jeśli wszystkie gałęzie znajdują się z jednej strony, drzewo może być niestabilne. Unikaj tych drzew, jeśli to możliwe.
  • Jeśli to możliwe dowiedz się, czy miały miejsce jakiekolwiek okresy suche lub problemy z drzewami w ostatnich 12 miesiącach. Jeśli tak, bardziej prawdopodobna jest utrata gałęzi lub nawet niespodziewane wywrócenie się drzewa. Zazwyczaj drzewa w miejscach publicznych są regularnie sprawdzane.
• Zidentyfikuj i zanotuj wszelkie obawy związane z bezpieczeństwem.
• Powtórz ocenę wizualną w trakcie prowadzenia monitoringu, gdy skończy się jesień oraz po wystąpieniu ekstremalnych zdarzeń pogodowych.
• Jeżeli drzewo z jakiegokolwiek powodu Ci nie odpowiada, lepiej nie wykorzystuj go do zajęć. Zawsze lepiej zachować bezpieczeństwo!
• Jeśli wiatry są silniejsze, ale mimo to nie chcesz rezygnować z zajęć pod drzewem, możesz rozdać uczniom kaski, na wypadek upadku gałęzi.

Podczas prowadzenia obserwacji mniej ze sobą zestaw pierwszej pomocy oraz telefon komórkowy.

Upewnij się, że  ich rodzice są świadomi tego, że ich dzieci biorą udział w zajęciach terenowych.

Nie polecamy Ci pracy na własną rękę. Najlepiej jeśli w zajęciach bierze udział druga, dorosła osoba , która cię wesprze, gdy coś pójdzie nie tak. Upewnij się, że wiesz co robić w nagłych wypadkach. Wykonaj ocenę ryzyka, tam gdzie potrzeba.

Prowadząc monitoring dbaj aby nie uszkodzić drzew ani gałęzi. Należy uważać na inne rośliny i zwierzęta.

Upewnij się, że masz pozwolenie od właścicieli gruntów do badania drzew na ich terenie.

Prowadzenie zajęć terenowych.

Wstępna odprawa. Zorganizuj spotkanie informacyjne, jeżeli to możliwe, przed dniem zajęć terenowych, aby każdy z uczniów zrozumiał główny cel i zakres każdego działania oraz wiedział jakich cech szukać, żeby rozpoznawać drzewa i ich fenofazy.

Miejsce obserwacji. Przejrzyj ocenę ryzyka, żeby przypomnieć sobie kwestie praktyczne oraz związane z bezpieczeństwem w wybranym miejscu (patrz Przed przystąpieniem do zajęć).  

Zabierz ze sobą zestaw pierwszej pomocy oraz telefon komórkowy. Mapa może być również przydatna jeśli korzystasz z miejsca oddalonego od terenu szkoły. Zaplanuj czas na dotarcie do miejsca oraz znalezienie odpowiednich drzew. Poinformuj innych o wybranym miejscu prowadzenia obserwacji, czasie przybycia na miejsce i przewidywanym czasie powrotu. 

Każdy uczestnik powinien sprawdzić, czy zabrał ze sobą wszystkie potrzebne rzeczy, zanim uda się na miejsce badań.

Dotarcie na miejsce . Na wybranym terenie znajdź obszar, najlepiej suchy, który wykorzystasz jako bazę - gdzie można bezpiecznie przechować torby oraz potrzebne narzędzia i gdzie uczniowie zbierają się, jeśli czegoś potrzebują lub wymagają twojej pomocy.

Przed przystąpieniem do prowadzenia badań uczestnicy powinni zostać poinformowani o kwestiach bezpieczeństwa, w szczególności dotyczących zdrowia     i oczekiwanych zachowań.

Praca w parach. Najlepiej jest, aby uczniowie pracowali w parach lub małych grupach. Tak jest nie tylko bezpieczniej, ale dzięki temu uczniowie będą bardziej zaangażowani w wykonywanie powierzonych zadań. Więcej o organizowaniu pracy   w grupach można znaleźć tutaj.